Geldgroei, Inflatie, Deflatie, Hyperinflatie

Nu inflatie

Op dit moment, zeg maar de korte termijn die een periode van enkele maanden tot een jaar beslaat, is er sprake van geldontwaarding ofwel inflatie. Eigenlijk is dit een erfenis uit de voorbije periode van economische voorspoed, vooral gedreven door de ontwikkeling van opkomende landen als China en India en de tot voor een jaar wijd open staande kredietkranen die voor voldoende liquiditeiten zorgden. Juist de toetreding en ontwikkeling van miljarden potentiële consumenten en investeerders tot de wereldmarkt hebben een onevenredig beroep gedaan op per definitie schaarse goederen als voedings– en grondstoffen. De daaruit voortgekomen grondstoffenhausse vormt nu de belangrijkste oorzaak van de inflatie, waarbij de recente piekstijging van de olieprijs het meest tot de verbeelding spreekt.

Een lichte inflatie is geen probleem als deze gepaard gaat met economische groei. Inflatie wordt wel eens het smeermiddel in de economische raderen genoemd. Wel wordt het een probleem als de inflatie ver uit de pas gaat lopen met die economische groei, of als er van groei geen sprake meer is maar nog wel van geldontwaarding. De combinatie inflatie met economische stilstand wordt ook wel stagflatie genoemd.

Dadelijk deflatie

Stagflatie is een vervelende vorm van inflatie waar we nu middenin zitten. De economie lijkt tot stilstand gekomen, maar de prijzen stijgen door. Bedrijven zien zich geconfronteerd met druk op de marges, investeren wordt minder aantrekkelijk doordat de rente voor nieuw geld om die investeringen mee te doen stijgt. Consumenten voelen de inflatie in de portemonnee omdat hun koopkracht daalt. Dit wordt fnuikend zodra de economische stagnatie zich uit in een hogere werkloosheid als reactie op de moeilijker marktomstandigheden voor bedrijven. En waar bedrijven minder investeren als gevolg van een oplopende rente, hebben consumenten eveneens last van die rente bijvoorbeeld voor consumptief krediet maar zeker ook voor het opnemen van een hypotheek. Zodra de combinatie inflatie – economische teruggang de huizenmarkt treft, zijn de poppen helemaal aan het dansen.

Kredietcrisis remt economie af en versnelt overgang naar deflatie

Er is een reden waarom de huidige, op zich normale, economische cyclus die zich nu in een afkoelingsfase bevindt mogelijk toch dieper graaft en vervelender zal blijken dan anders. En dat is de kredietcrisis die nu al meer dan een jaar voortduurt en waarvan het einde, ondanks diverse afkondigingen, nog niet in zicht lijkt. Het probleem is namelijk dat de kredietbubbel een belangrijke pijler is geweest achter de voorbije periode van economische groei. Groei die behalve de opkomst van China en India dit keer niet is ingegeven door technologische ontwikkelingen zoals dat in de jaren 90 het geval was. Maar meer kunstmatige groei gecreëerd door goedkoop, makkelijk te krijgen geld voor zowel burgers, bedrijven als banken zelf.

Die hele kredietmachine is nu tot stilstand gekomen en banken zijn drukker met het opruimen en afwikkelen van de rommel dan met het aangaan van nieuwe avonturen. Kortom, waar geld al duurder is geworden door de oplopende rente, is er nog het extra effect dat geldverstrekkers minder makkelijk nieuwe leningen verstrekken. Hiermee wordt het zowel investeerders, als het bedrijfsleven, als ook de huizenkopende consument een stuk moeilijker gemaakt aan een lening te komen.

Integendeel zelfs, de banken hebben zelf behoefte aan vers kapitaal. Waar dat voorheen makkelijk tegen een lucratief lage rentestand bij de nationale bank verkrijgbaar was, is dat nu een stuk moeilijker geworden. Pakketjes riskante leningen doorschuiven en securitisatie is niet meer zomaar mogelijk. Wel worden nu spaarders gelokt met op het oog aantrekkelijke spaarrentes. En zoals u weet neemt geld op een spaarrekening niet deel aan een dynamische economie.

‘Redmiddel’ hyperinflatie om deflatie te keren?

Op dit moment zien we een combinatie van inflatie en een stilvallende economie. De inflatie die is ingegeven door met name hoge grondstoffenprijzen zal waarschijnlijk spoedig terugvallen door afnemende vraag uit de economie. Je ziet de laatste maanden al diverse grondstoffen zakken in prijs, en de laatste weken een drastisch terugvallende olieprijs die mogelijk zijn piek heeft gemaakt.

De lopende kredietcrisis zal, indien hij niet snel als door een wonder eindigt, de reële economie verdere schade aandoen doordat de waarde van bezittingen als aandelen en vastgoed onder druk staat. Dit komt vanuit banken en investeerders zelf, die hun bezittingen te gelde maken om hun kredietproblemen op te lossen. Rücksichtsloze aandelendumps die we het laatste jaar hebben gezien (onder andere door banken en hedgefunds) wijzen daar op. Voor vastgoed als investeringsobject is hetzelfde het geval, en daarnaast komt dan nog de crisis op de huizenmarkt die zich vanuit de VS over Europa verspreidt.

Hier dringt zich een parallel op met de situatie in Japan na 1989. Hier ging ook een uitdijende vastgoedcrisis gepaard met een totaal stilvallende economie en een investeringsklimaat dat ondanks onwaarschijnlijk lage rentestanden maar niet wilde verbeteren.

Juist omdat de Japanse situatie afschrikwekkend is voor de marktautoriteiten, en dan met name de Amerikaanse, zal wellicht grof geschut worden ingezet om deflatie zo snel mogelijk te keren. FED-chairman Bernanke heeft al eens gezegd het geld desnoods per helikopter boven het land uit te strooien, en mogelijk dat dit serieuzer moet worden genomen dan het lijkt. Het creëren van hyperinflatie, door de geldkraan wijd op te zetten en de rente in ferme stappen richting 0 te brengen, kan als een elektroshock voor de sluimerende economie worden gezien. De kat-in-het-nood Amerika zou hiertoe over kunnen gaan als laatste wankele poging het financiële systeem te redden en om schulden weg te inflateren. Of de dollar dit overleeft is een tweede.

Deflatie is per definitie slecht voor aandelen. Hyperinflatie lijkt dat op voorhand ook te zijn, maar dat hoeft niet per se. In geval van hyperinflatie zal namelijk veel gecreëerd geld zijn weg moeten vinden op de markt en wordt het mogelijk in aandelen gestopt. Een beurshausse als uitvloeisel van hyperinflatie is niet ondenkbaar, al moet je je afvragen wat het waard is als de munt waarin je die aandelen bezit in reële zin scherp minder waard wordt. Wel is duidelijk dat de discussie over inflatie of deflatie, en dan uiteindelijk wellicht toch weer hyperinflatie, nog niet beëindigd is en het eigenlijk ondoenlijk maakt duidelijke uitspraken te doen over de richting van de beurs op langere termijn. 2009 zou wel eens een nog meer bijzonder beursjaar dan 2008 kunnen worden.

bron: belegger.nl