DEBT episode 3: Why crises occur

We hebben gezien dat financiële bubbels zijn niet alleen maar goed voor de economie voordat ze knappen. Maar het allerergste is dat ze niet voor altijd door kunnen gaan. Wat de bubbel zal eindigen is dat door de stijgende schulden mensen steeds meer inkomsten moeten gebruiken voor het terug betalen van de schulden plus rente.Hier zit een limiet op.

Schuldengroei zal dus moeten stoppen op het punt dat de terugbetalingen zo groot zijn dat mensen zich geen extra schulden meer kunnen veroorloven. En omdat stijgende prijzen van bezittingen afhankelijn zijn van toenemende schulden. Een einde van schuldengroei betekend het einde van de bubbel.

Wat gebeurt er dan? Als huizenprijzen lang zijn gestegen door al dit geleende geld. Dan zal het grootste deel van de huizenprijs bestaan door schulden creatie. Niet door de vraag naar een plek om te wonen.Als huizenprijzen niet meer omhoog gaan omdat mensen zich geen hypotheek meer kunnen veroorloven. Dan is er geen reden meer voor mensen om een huis te kopen.

Als iemand een huis nu wil verkopen moeten ze in prijs zakken. Er is geen reden dat de prijs niet helemaal terug zal zakken naar het originele niveau wat alleen bestaan uit de vraag naar een plek om te wonen. De prijs voordat schulden de prijs omhoog gingen duwen.

Zonder stijgende huizenprijzen is de enige reden om een huis te hebben dat je er in kan wonen. Dit was de begin waarde voor de hypotheken bubbel. Deze prijs is veel lager dan de huizenprijs op zijn hoogte punt van de bubbel. Hoe langer en groter de bubbel was des te verder zakken de huizenprijzen weer.

Als dit begint draait het hele process zich om.Alles wat er voor zorgde dat de bubbel zo mooi deed doen lijken zorgt er nu voor de crisis een verschrikkelijke tijd is. Een beetje extra lenen door sommigen zorgde voor stijgende huizen prijzen voor allen. Nu zorgt een klein beetje minder lenen door sommigen er voor dat er grote verliezen zijn en dalende huizen prijzen.

Net als stijgende huizenprijzen zorgen voor grotere vraag en meer leningen. Zo zorgt een kleine huisprijs daling voor een daling in de vraag en leningen.Verder zorgde het feit dat je hypotheek gelijk bleef terwijl je huis in waarde steeg er voor dat je rijk werd zonder dat je hier voor hoefde te werken. Nu is het probleem dat de schulden net als vroeger vast staan. Echter huizenprijzen dalen en dit zorgt er voor dat je armer wordt zonder dat je hier wat aan kan doen.

Door deze dalende huizenprijzen hebben mensen op een bepaald moment zelfs een grotere schuld dan de waarde van hun huis. Eerst was er gewoon veel schuld en nog hogere huizenwaardes. Geen probleem. Nu zijn er veel schulden, maar met lage huizen  prijzen. De waarde van de vermogens is niet meer genoeg om de schulden te dekken. Er is nu wel een probleem.

Mensen met vermogen worden nu mensen met schulden. Opeens is krediet geen zegen maar een probleem.Het is ook een schuld die je moet betalen. Maar je hebt niet genoeg om de schuld terug te betalen. Dit wordt zo eng gevonden dat opeens iedereen zijn schulden af wil betalen. Misschien zelfs door hun huis te verkopen.

Dalende huizenprijzen zorgen dus voor meer aanbod van huizen wat weer zorgt voor verder dalende prijzen en zo verder. Met dalende vermogens is het niet meer mogelijk om je schuld af te betalen door je huis te verkopen.De enige manier om de schulden volledig af te lossen is met inkomen.

Hier komen we de schuldenlast weer tegen. De verhouding van schulden en inkomen was vergeten tijdens de bubbel. Nu kan je er niet omheen dat inkomen alles is wat je hebt om je schulden mee af te lossen. Echter, de schulden zijn veel sneller gestegen dan de inkomsten. De schuldenlast is dus erg hoog. Een boel inkomsten moeten worden gebruikt om de schulden af te lossen.

Daarom kan het niet worden gebruikt om goederen en diensten af te nemen. Zodra de vraag naar goederen en diensten afneemt daalt de inkomstengroei of krimpt deze zelfs. En het wordt erger, daar op volgt dat de banken minder gaan uitlenen. Met dalende huizenprijzen hebben banken minder garanties voor hun leningen. Daarom zijn ze voorzichtiger met het verstrekken van leningen.

Bedrijven in de reële economie vinden het lastiger om krediet te verkrijgen om te investeren.En hun klanten nemen minder af omdat die ook bezig zijn hun schulden af te betalen. Er gaat nu meer geld uit de economie terug naar de banken in de vorm van aflossingen. Dit kan goed zijn voor banken maar de daling in huizenprijzen die hun hypotheken dekken is veel groter. Daarom zullen banken nog steeds geen leningen verstrekken.

De combinatie van deze effecten. Meer geld richting de banken en minder leningen uit de banken.Dit heet een krediet crisis.Opeens wordt de economie verstrengeld door te weinig krediet.Geld wordt van alle kanten uit de economie getrokken.Dit is het gevolg van de normale economische cyclus.

Het lijkt wel alsof financiële instabilitiet, bubbels en crisissen bij het normale process horen in plaats van dat het exceptionele schokken zijn voor het systeem.Hoe gek dit ook mag klinken. Dit is hoe het zit.Ons economische systeem zit zo in elkaar dat het crisissen produceert.

Net als de bubbel werkt de crisis niet naar een evenwicht.Denk terug aan ons wortelen voorbeeld.Hier zorgde een lagere wortelprijs voor een grotere vraag waardoor de prijs weer stijgt.Maar zoals we zagen werkt stabilitiet door vraag en aanbod niet in financiële markten. Dalende huis en aandelenprijzen zorgt er voor dat je hier minder van wil hebben.Niemand investeert graag in verliesgevende producten.

Dalende prijzen zorgen daarom voor nog lagere prijzen. Ze gaan niet terug naar een evenwicht. Ze lopen uit de hand. Omhoog of omloog. En als de banken minder gaan uitlenen aan bedrijven zijn er nog minder inkomsten om de schulden af te lossen. Dit betekent dat de crisis zichzelf erger maakt. Ze zal pas stoppen als de schulden terug zijn op een houdbaar niveau. Dit kan erg laag zijn.

In de echte wereld gebeurt dit steeds opnieuw.Dit is geen toeval, het zit in het systeem gebouwd.Keer op keer denken mensen dat de prijs van iets altijd zal blijven stijgen.Ze denken rijk te kunnen worden zonder te werken.

Dit geldt voor de Nederlandse tulpen bubbel in 1637 De Britse Zuidzee bubbel in 1720.Verschillende financiële debacles in de VS,zoals in 1873 en weer in 1893, beide gebaseerd op spoorweg speculaties. Het Ponzi Schema van Charles Ponzi in de VS. Welke in 1920 ineen stortte. De aandelen en huizen bubbel die knapte in de VS is 1929. Daarna het spaar en leningen debacel tijdens de jaren 80 in de VS. ‘Zwarte Dinsdag’ op de beurs van New York in 1987. De internet bubbel in de VS in 2000. En nu de hypotheek derivaten bubbel die barste in 2007 Hiernaast deden zich vele huis prijs ineenstortingen voor. Zoals in Nederland in 1979. In Japan in 1990. Of in Zweden aan het begin van de jaren 90.

Deze crisissen kwamen allemaal voor in landen met een geavanceerd financieel systeem.En elke financiële crisis begint met een bubbel in huizen of financiële markten.We hebben gezien hoe de investeringen in deze markten zorgen voor een toename van schulden maar niet van inkomsten Zo wordt een crisis opgebouwd door de schuldenlast te verhogen.

We hebben ook gezien dat banken, investeerders en consumenten allemaal baat hebben bij een bubbel. Ze hebben geen reden om er mee op te houden terwijl deze gaande is, Tot dat het te laat is Bubbels zitten in ons economisch systeem gebakkenen daarmee de crisis ook.

Dit klinkt misschien logisch maar dit betekent dat we moeten stoppen met denken dat onze economie altijd vanzelf terug gaat naar het evenwicht. We moeten erkennen dat de economie altijd naar de volgende crisis beweegt. Daarna moeten we beleid en wetten bedenken die de bubbel tegen gaan en daarmee de crisis voorkomen. Laten we een stap terug nemen. Wat hebben we geleerd

De eigenschap van banken dat ze geld maken als ze geld uitlenen zorgt er voor dat ze ook schulden creëren. Als deze schulden slechts worden gebruikt om huizen en financiële prijzen te doen stijgen. Een kredietcrisis, schuldenafbouw en een recessie zullen dan volgen. Dit klinkt natuurlijk, of niet?

Wat moeten we nu doen met deze onze grootse financiële crisis ooit. Hoe kunnen we krediet gebruiken voor economische groei zonder de donkere kant van krediet uit het oog te verliezen. Te veel schulden.